لاتکس ها، لاستیک هایی خاص برای کاربردهای ویژه

می گویند در حدود 500 سال پیش، کریستوفر کلومبوس پس از دومین سفر دریایی خود یک توپ از جنس لاستیک طبیعی را از هندوستان به همراه خود آورد. این اولین ورود رسمی لاستیک ها به دنیای انسان ها بود. لاستیک طبیعی یا کائوچو یا همان لاستیک هند، در کشورهایی چون هند، تایلند، کلومبیا و … از درختان هوآ و فیکوس (Hevea, Ficus) بدست می آید. این لاستیک به صورت شیرابه ای مشابه شیر گاو، از تنه درختان جمع آوری می شود و پس از عمل آوری های خاص، برای تولید کالاهای مختلف آماده می شود. این حالت فیزیکی، لاتکس  (Latex) یا شیرابه لاستیک نام دارد. لاتکس ها به کمک فرایند انعقاد به قطعات نهایی تبدیل می شوند. گرچه لاستیک طبیعی (Natural Rubber) برای اولین بار در حالت لاتکسی وجود داشت، اما حالت فیزیکی Latex و امکان استفاده از آن در فرایندهای شکل دهی خاص، باعث شده است امروزه برخی از لاستیک های سنتزی نیز به صورت لاتکس تولید شوند. در واقع به کمک فرایند پلیمریزاسیون امولسیون برخی از لاستیک ها به صورت Latex تولید می شوند و کاربردهای خاصی دارند. در این بخش با Latexهای سنتزی آشنا خواهیم شد.

Latexهای سنتزی جایگاه ویژه ای در صنایع بهداشتی و پزشکی، چسب و رنگ، راه و ساختمان … دارند. در حین انتخاب Latex مناسب برای یک کاربری همانند لاستیک عادی، بایستی به نوع منومرهای استفاده شده، درصد محتوی جامد و عوامل انعقاد لازم دقت شود. در ادامه مهمترین Latex های سنتزی و پرمصرف این روزهای بازار رابرها را معرفی می کنیم.

لاتکس NBR: همانند NBR عادی، Latex های این رابر پر کاربرد نیز با درصدهای مختلف آکریلونیتریل تولید می شوند. همچنین برای کاربردهای ویژه گریدهای کربوکسیله شده با مقاومت بسیار بالا در برابر سایش و همچنین HNBR (Hydrogenated NBR) با خواص مکانیکی و جوی عالی نیز وجود دارند. لاتکس های NBR در تولید نوارهای کاغذی، دستکش، تسمه، شلنگ، واشر، جدا کننده های باتری، پوشش دهی پارچه و تولید لوازم آرایشی به کار می روند.

Latexهای اکریلیکی: این خانواده، مانند لاتکس ACM، کاربرد گسترده ای در تولید لباس و پارچه دارند.

لاتکس SBR: این Latex با قیمت معقول و ارزانتر از انواع دیگر در دسترس مهندسین مواد است. Latexهای SBR کاربرد گسترده ای در اصلاح مصالح ساختمانی، مانند عایق سازی در برابر آب، افزایش مقاومت شیمیایی و مقاومت در برابر ضربه انواع بتن و سیمان دارند.

لاتکس CR: همانطور که کلروپرن عادی، رابری با خواص مکانیکی فوق العاده است، Latexهای آن نیز در گروه لاتکس های مهندسی قرار دارد. این Latex ها در چسب ها کاربرد گسترده ای دارند و همچنین در صنعت نساجی و کاغذ نیز به کار می روند.

لاتکس پیریدین: VP لاتکس (Vinyl Pyridine Latex)، لاتکسی خاص و حاصل از کوپلیمریزاسیون منومرهایی مانند پیریدین، استایرن و بوتادی این است. این لاتکس به صورت اختصاصی در صنعت تولید تایر به منظور بهبود چسبندگی بین الیاف و کامپاند رابری به کار می رود.

در مورد دیگر رابرها نیز به منظور تولید و تجاری سازی Latexهای آن ها تلاش هایی صورت گرفته است، اما مهمترین Latexهای تجاری شده انواع بالا هستند. برای مثال لاتکس PBR به صورت محدود در صنایع نساجی به کار گرفته شده است. این بخش Latex های سنتزی را معرفی کرد و به دلیل پر کاربرد بودن و اهمیت بالا، بخش جداگانه ای برای معرفی Latex لاستیک طبیعی تدوین خواهد شد.