ارزیابی عملکرد بسته بندی های چند لایه پلیمری با توجه به معیارهای اقتصاد چرخشی

پلیمرها با داشتن نقش پر رنگ و گسترده در صنایع مختلف از جمله مواد اولیه ای هستند که در سال های اخیر و با بالا گرفتن تب اقتصاد چرخشی، به بازیافت آن ها توجه ویژه ای شده است. با توجه انعطاف بالایی که پلیمرها در خواص فیزیکی – مکانیکی و همچنین شکل دهی از خود نشان می دهند و همچنین راه های مختلفی که برای بهبود این خواص توسعه داده شده است، مانعی بر سر راه بازیافت پلیمرها وجود ندارد. بحث بازیافت پلیمرها بایستی به صورت ویژه و جداگانه مورد بررسی قرار گیرد، اما در این بخش می خواهیم در خصوص نقش بسته بندی های پلیمری در حوزه اقتصاد چرخشی و برخی نگاه های نادرست به استفاده از پلیمرها در کاربردهای بسته بندی صحبت کنیم.

در هر سال بیش از یک سوم کل پلیمرهای تولیدی دنیا در صنعت بسته بندی به مصرف می رسند. همین سهم مصرف بالا باعث شده است به بازیافت پلاستیک های مورد استفاده در صنعت بسته بندی توجه ویژه ای شود و حتی برنامه هایی برای کنترل مصرف پلاستیک های بسته بندی تدوین شود. از جمله مهمترین ارکان این برنامه ها می توان به کلمات کلیدی زیر اشاره کرد:

• Prevention، به معنای حذف پلاستیک ها در برخی از کاربردهای بسته بندی
• Reduction، به معنای استفاده کمتر از پلاستیک ها در بسته بندی ها
• Reuse، به معنای استفاده مجدد از بسته بندی ها
• Recycle، به معنای بازیافت پلاستیک های بسته بندی
• Recovery، به معنای بازگرداندن پلاستیک ها به چرخه مصرف و استفاده از آن ها در سوخت و …
• Disposal، در صورتیکه تمامی راهکارهای بالا قابل انجام نیستند، رها سازی و دفن شوند.

راهکارهای ارائه شده در بالا اولویت دارند و به همین دلیل در مرحله اول سیاستگذاران بخش اقتصاد چرخشی به سراغ حذف پلاستیک ها در کاربردهای بسته بندی شده رفته اند و در این بین توجه کمی به نقش حیاتی پلاستیک ها در بسته بندی های مهندسی می شود. مهندسین پلیمر کاملا موافق هستند که پلاستیک ها باید در برخی از کاربردهای معمول، مانند کیسه های خرید، ظروف یکبار مصرف و …، بایستی با فرهنگ سازی صحیح، کمتر مصرف شوند. اما بسته بندی های چند لایه با مزایای کلیدی که دارند هیچوقت نمی توانند جایگزین مناسبی داشته باشند. در ادامه چند مقایسه فنی به عنوان مثال قرار داده ایم که نشان می دهد وقتی قرار است در مورد حذف و جایگزینی پلیمرها در کاربردهای مهندسی بسته بندی تصمیم بگیریم، بایستی عملکرد پلیمرها را در کل زنجیره ارزش این بسته بندی ها در نظر بگیریم.

پلاستیک ها پایه گذار بسته بندی های منعطف هستند، یک بسته بندی منعطف چند لایه پلیمری چنانچه با یک نمونه فلزی جایگزین شود، وزن بسته بندی را تا 7 برابر کاهش می دهد. درست است که بازیافت پذیری فلزات راحت تر و نرخ بیشتری دارد، اما به دلیل وزن بالای فلزات، مقدار اتلاف در مراحل بازیافت بیشتر از نوع پلیمری است. در حقیقت پلاستیک ها با وزن کمتر بر محدودیت های خود در بخش بازیافت غلبه می کنند. در نظر داشته باشید با جایگزینی تمام بسته بندی های فلزی با انواع پلیمری مناسب، می توان تا 44 درصد دیگر نیز از وزن مواد اولیه بسته بندی کاست.

حال در نگاهی دیگر فرض کنید همین پلاستیک های بسته بندی فعلی نیز قرار باشد حذف و با دیگر مواد اولیه بسته بندی همچون فلز و کاغذ جایگزین شوند. با افزایش وزنی که در این حالت رخ خواهد داد، چنانچه کل CO2 حاصل از این تغییر که در مراحل جابجایی کالا به دلیل افزایش وزن رخ می دهد را بررسی کنیم، خواهیم دید پلاستیک ها بهترین گزینه برای بسته بندی کالاهای مختلف هستند و تنها به منظور اجرای بهتر اقتصاد چرخشی در حوزه پلاستیک های بسته بندی بایستی نقش مهندسی پلاستیک ها را در زنجیره ارزش صنعت بسته بندی بهتر بشناسیم.

درباره نویسنده

کارشناسان پلیمر پیشرفته دانا

شرکت پلیمر پیشرفته دانا فعالیت خود را در سال ۱۳۸۵ و به عنوان یک شرکت دانش محور در حوزه تولید و تأمین مواد اولیه پلیمری با عملکرد بین‌المللی و به ویژه با تمرکز بر منطقه خاورمیانه آغاز نموده است.
با توجه به اقبال روز افزون علاقه مندان به صنعت پلیمر جهت کسب اطلاعات به روز در صنعت پلیمر این شرکت با راه اندازی واحد تولید محتوای خود اقدام به تولید محتوای فارسی در زمینه صنعت پلیمر نمود.

See author's posts